Ο άνθρωπος που αναλαμβάνει να φέρει κοντά στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον μια ομάδα ξένων επισκεπτών.
Για να το κάνει αυτό χρειάζεται πρώτα απ’ όλα να αγαπά ο ίδιος τη φύση και να σέβεται τις παραδόσεις.
Κάθε τόπος έχει τις ιδιαιτερότητές του. Για το λόγο αυτό, ο οικοξεναγός μπορεί και πρέπει να προέρχεται από το ντόπιο πληθυσμό.
Η μύηση των ξένων επισκεπτών στις ιδιαιτερότητες ενός τόπου αποτελεί λειτούργημα και αυτή είναι η δουλειά του οικοξεναγού.
Ο οικοξεναγός είναι υπεύθυνος:
- Για την ασφάλεια της ομάδας των ξένων επισκεπτών που ξεναγεί.
- Για την τήρηση της ενότητας της ομάδας αυτής.
- Για την επικοινωνία ξένων επισκεπτών και ντόπιων, ούτως ώστε οι αλληλεπιδράσεις να εξελίσσονται με θετικό τρόπο.
- Για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και την αποτροπή με ευγενικό και πιστικό τρόπο, κάθε πράξης που μπορεί να έχει αρνητική επίδραση σε αυτό, όπως όχληση πανίδας και καταστροφή χλωρίδας.
Ο οικοξεναγός πρέπει να γνωρίζει καλά τον χώρο όπου θα μεταφέρει τους επισκέπτες. Αυτό σημαίνει:
- ευαισθησία προς τα οικοσυστήματα μιας περιοχής,
- γνώση της φέρουσας ικανότητας της συγκεκριμένης περιοχής,
- ικανότητα να κατευθύνει το ενδιαφέρον των επισκεπτών σε λεπτομέρειες μέσα στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον που συνήθως, στην καθημερινή ζωή, περνούν απαρατήρητες.
Ο οικοξεναγός πρέπει να εξοικειωθεί με το φυσικό περιβάλλον για να μπορέσει να μεταφέρει στους ξένους τον τρόπο με τον οποίο θα το προσεγγίσουν
Τέλος ο οικοξεναγός πρέπει να είναι σε θέση να επιλύει τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν.