Καινοτομία και βιωσιμότητα στην τοπική αυτοδιοίκηση
το μοντελο των δημιουργικων πολεων και το αντιπαραδειγμα της ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ του δημου αγρινιου
Σε Έκθεση της Γενικής Δ/νσης Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρεται ότι οι ευρωπαϊκές πόλεις αποτελούν τους αναμφισβήτητους «κινητήρες της οικονομικής ανάπτυξης» της Ευρώπης. Παράλληλα θεωρούνται περισσότερο από ποτέ εκτεθειμένες στον κοινωνικό αποκλεισμό, στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος, στις εγκαταλελειμμένες εκτάσεις και στην αστική επέκταση – αστικοποίηση που αποτελεί την κακοήθη διαστροφή των πόλεων που απειλεί να καταβροχθίσει τόσο την πόλη όσο και την ύπαιθρο και επίσης γενεσιουργοί της αποξένωσης, της ανασφάλειας, και της σπατάλης των φυσικών πόρων.
Για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων και την ικανοποίηση του μείζονος αιτήματος της εποχής μας για ποιότητα ζωής οφείλουμε να ενσωματώσουμε στη διαμόρφωση και άσκηση της δημοτικής πολιτικής το θεμελιώδη κανόνα της βιώσιμης ανάπτυξης και ειδικότερα μια από τις βασικές περιβαλλοντικές αρχές που απορρέουν από τον κανόνα αυτό ήτοι την αρχή του Βιώσιμου Αστικού Περιβάλλοντος.
Βιώσιμο Αστικό Περιβάλλον σημαίνει ότι και η ζωή των ανθρώπων στους οικισμούς πρέπει να είναι βιώσιμη και οι οικισμοί πρέπει να είναι βιώσιμοι και τα οικοσυστήματα που τους στηρίζουν πρέπει να είναι επίσης βιώσιμα και τα τρία αυτά είναι αλληλένδετα. Το ερώτημα είναι πως εξασφαλίζονται. Εξασφαλίζονται με ένα σχέδιο πόλης το οποίο πρέπει να είναι ορθολογικό ώστε να συνδυάζει τη λειτουργικότητα του οικισμού με τους άριστους δυνατούς όρους διαβίωσης των πολιτών, την βελτίωση των υποβαθμισμένων περιοχών, την διασφάλιση επαρκών ελεύθερων κοινοχρήστων χώρων, την διασφάλιση και επαύξηση του αστικού πρασίνου και την βιώσιμη κινητικότητα.
Για όλα αυτά απαιτείται μια ολιστική μελέτη ανασύνθεσης του αστικού χώρου ώστε να διασφαλίζεται ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ. Παρά τις επιταγές της Βιώσιμης Ανάπτυξης ουδέποτε μέχρι σήμερα εκπονήθηκε από την παρούσα Δημοτική Αρχή μελέτη ανασύνθεσης του αστικού χώρου που να διασφαλίζει το δικαίωμα στην πόλη δεδομένου ότι ουδόλως βελτιώθηκαν οι υποβαθμισμένες περιοχές του Δήμου Αγρινίου, ουδόλως επιτεύχθηκε η διασφάλιση του αστικού και περιαστικού πράσινου και ούτε δημιουργήθηκαν σημεία χωρικής απόλαυσης και τέλος ουδόλως προωθήθηκαν εναλλακτικά μέσα μεταφοράς. Αντίθετα περιορίστηκε η δυνατότητα ελεύθερης και ανεμπόδιστης χρήσης των κοινόχρηστων χώρων όπως για παράδειγμα το Πάρκο Αγρινίου την απόλαυση του οποίου στερήθηκαν οι πολίτες αλλά και οι επισκέπτες του Δήμου επί πέντε ολόκληρα χρόνια τώρα εξαιτίας της ανεπάρκειας, της ανικανότητας και των άστοχων και μη νόμιμων επιλογών της σημερινής Δημοτικής Αρχής.
Περαιτέρω θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην νέα οικονομία της γνώσης ο 21ος αιώνας δεν είναι απλώς «ο αιώνας της γνώσης» αλλά και ο αιώνας των πόλεων ή μάλλον ο αιώνας των πόλεων της γνώσης. Όπου η κεντρική διοίκηση σηκώνει τα χέρια ψηλά οι πόλεις καλούνται να δώσουν λύσεις.
Ο Charle Landry υποστηρίζει ότι οι πόλεις διαθέτουν ένα κρίσιμο πόρο – τους ανθρώπους τους. Η ανθρώπινη εξυπνάδα, οι επιθυμίες, τα κίνητρα, η φαντασία και η δημιουργικότητα αντικαθιστούν το χώρο, τους φυσικούς πόρους και την αγοραία πρόσβαση ως αστικοί πόροι. Οι νέες ιδέες θεωρούνται κατά τον John Howkins ως κινητήριος μοχλός της οικονομίας σήμερα.
Σήμερα διαπιστώνουμε με ενδιαφέρον την ανάδυση των Δημιουργικών Πόλεων όπου ανθεί η κοινωνική δημιουργικότητα και η καινοτομία.
Το μοντέλο των δημιουργικών πόλεων εισάγει στη διαμόρφωση της δημοτικής πολιτικής την έννοια της κοινωνικής δημιουργικότητας με κεντρικό στοιχείο συνήθως τον πολιτισμό και έχει ως στόχο την αναζήτηση καινοτόμων λύσεων για την αντιμετώπιση των σύγχρονων προβλημάτων και προκλήσεων.
Η δημιουργική πόλη ενσωματώνει τις τέχνες και τις πολιτιστικές επιχειρήσεις στη διαδικασία σχεδιασμού για την αστική ανάπτυξη. Όμως οι πόλεις πρέπει να είναι δημιουργικές σε όλες τις όψεις τους και όχι μόνο στον πολιτιστικό τομέα.
Γι αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε τα Κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενθαρρύνουν την Καινοτομία και τον πειραματισμό στη βιώσιμη ανάπτυξη στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών πολιτικών ή προγραμμάτων.
Σήμερα πολλές πόλεις παγκοσμίως χαρακτηρίζονται ως Δημιουργικές Πόλεις.
Οι περισσότερες στρατηγικές των δημιουργικών πόλεων συγκεντρώνουν μεταξύ άλλων τα εξής στοιχεία:
α) Νέα καινοτόμος οργανωτική κουλτούρα και εξωστρέφεια. Η οργανωτική κουλτούρα σημαίνει περισσότερη έμφαση στη συλλογική εργασία και στην αποκέντρωση των εξουσιών. Επίσης συνεπάγεται δικτύωση και συνεργατικές δομές. Π.χ. ο Οργανισμός MKC που σημαίνει manchester knowledge capital (Μάντσεστερ Κεφάλαιο Γνώσης), ένα εταιρικό σχήμα που εκπροσωπεί την ευρύτερη περιοχή του Μάντσεστερ και περιλαμβάνει δέκα τοπικές Αρχές, τέσσερα πανεπιστήμια, άλλες σημαντικές δημόσιες υπηρεσίες και φορείς, επεξεργάσθηκε και δημοσιοποίησε το όραμά του για να καταστήσει το Μάντσεστερ μια από τις κορυφαίες πόλεις στην καινοτομία σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Αντιθέτως στο Δήμο Αγρινίου επί Δημαρχίας Παπαναστασίου το όραμα για το Δήμο μας διατυπώθηκε από αιρετά όργανα και υπηρεσιακά στελέχη με αποτέλεσμα να μην έχει ποιοτικό βάθος, ενόραση του μέλλοντος και δύναμη να προκαλέσει το πάθος για την πόλη και να εμπνεύσει την τοπική κοινωνία προς ένα στόχο ο οποίος θα έπρεπε να γίνει κτήμα και υπόθεση όλων των δημοτών προκειμένου να έχουμε θετικό αποτέλεσμα. Ενώ θα μπορούσε, το όραμα για το Δήμο Αγρινίου, να το έχουν επεξεργασθεί και διατυπώσει, με βάση τον κανόνα της βιωσιμότητας και της καινοτομίας, το Πανεπιστήμιο σε συνεργασία με τα Επιμελητήρια, τον Εμπορικό Σύλλογο, τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς καθώς και άλλους φορείς και οργανώσεις της περιοχής ώστε να υπάρξει μια ολιστική προσέγγιση δεδομένου μάλιστα ότι ο διευρυμένος Δήμος Αγρινίου αποτελεί πλέον ένα σύνθετο τοπίο ( αστικός χώρος, αγροτικές περιοχές, ευαίσθητα προστατευόμενα οικοσυστήματα – Περιοχές Natura 2000, λίμνες, ποτάμια, ορεινοί όγκοι) και ως εκ τούτου η σύλληψη και η διατύπωση του οράματος για το Δήμο Αγρινίου απαιτεί πολλαπλή κουλτούρα και διεπιστημονική προσέγγιση την οποία απεδείχθη ότι η σημερινή Δημοτική Αρχή δεν διαθέτει . Να σημειωθεί επίσης ότι ουδέποτε μέχρι σήμερα διατυπώθηκε από τη σημερινή Δημοτική Αρχή το πενταετές επιχειρησιακό πρόγραμμα του Δήμου, που απαιτείται από την κείμενη νομοθεσία, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κατεύθυνση και προσανατολισμός και ένα συνεκτικό και συγκροτημένο σχέδιο, καθώς και οραματική σκέψη για την περιοχή μας. Έτσι ο Δήμος σήμερα βαδίζει στα τυφλά, παραπαίει και βυθίζεται κάθε μέρα που περνάει πιο πολύ στο τέλμα, στην υστέρηση και στην υποβάθμιση.
Αποτέλεσμα για μια σχεδόν ολόκληρη πενταετία δεν έχουμε τίποτε άλλο παρά μόνο απρογραμμάτιστες και εμβαλωματικές λύσεις και επιλογές (μπαλώματα) με τμηματικές (ολίγων μέτρων) ασφαλτοστρώσεις (πασαλείμματα)και σκόρπιες τσιμεντοστρώσεις.
β) Η συμμετοχή είναι περισσότερο από ένα σύνθημα. Η Συμμετοχή μπορεί να ενθαρρυνθεί μέσω θεσμικών διαδικασιών όπως οι λαϊκές συνελεύσεις, η λογοδοσία ενώπιον σώματος πολιτών, τα τοπικά δημοψηφίσματα κ.ά. Η συμμετοχή δημιουργεί αίσθημα κυριότητας και οι άνθρωποι γίνονται φορείς ενός σχεδίου όπου πράγματι έχουν συμβάλει στην υλοποίησή του. Στο Δήμο της Βαρκελώνης ένα περίπου εκατομμύριο πολίτες κλήθηκαν στις κάλπες για να αποφασίσουν για το μέλλον ενός δρόμου, της Avenida Diagonal, κεντρικής λεωφόρου της Βαρκελώνης, με το ερώτημα: « εσύ πως θα ήθελες την Avenida Diagonal;» Στόχος του δημοψηφίσματος αυτού ήταν η μεταμόρφωση μια κεντρικής οδικής αρτηρίας που βούλιαζε καθημερινά από εκατό χιλιάδες αυτοκίνητα σε μια φιλική και ήρεμη λεωφόρο για ποδηλάτες και πεζούς. αντίθετα στο Δήμο Αγρινίου κατά παράβαση των προβλέψεων της κείμενης νομοθεσίας ουδέποτε μέχρι σήμερα ενεργοποιήθηκαν οι προβλεπόμενες διαδικασίες από τον νέο Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων για τη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη και την εφαρμογή των αποφάσεων. Ουδέποτε πραγματοποιήθηκαν λαϊκές συνελεύσεις στις Τοπικές Κοινότητες ή τοπικά δημοψηφίσματα και ουδέποτε εισήχθησαν συστήματα και μέθοδοι ηλεκτρονικής Δημοκρατίας.
γ) Διαχείριση ικανοτήτων και ενθάρρυνση των πολιτών για μάθηση Η ορθή διαχείριση των δημιουργικών ιδεών και ο μετασχηματισμός τους σε πραγματοποιήσιμα σχέδια συνιστά τη διαχείριση ικανοτήτων από τις τοπικές αρχές της πόλης. Αυτό δεν είναι απλώς ζήτημα διοικητικής ικανότητας. Αφορά επίσης την ενθάρρυνση των πολιτών για μάθηση, η ποιότητα της οποίας εξαρτάται από την εκπαιδευτική υποδομή και την προσβασιμότητα σε αυτήν από όλους τους πολίτες της.
Στην Ευρώπη, η Φιλανδία ήταν από τις χώρες που ανέπτυξαν μια σοφή στρατηγική οικονομίας της γνώσης. Οι Τοπικές Αρχές παρέχουν την αναγκαία υποδομή και τους επιχειρηματικούς χώρους. Στη Φιλανδία η εκπαίδευση έχει αναχθεί σε αγαθό υψηλής αξίας και βρίσκεται στο επίκεντρο της εκπαιδευτικής κοινότητας της Ευρώπης αν όχι του κόσμου ολόκληρου με αφορμή τις υψηλότατες επιδόσεις των μαθητών σε διαγωνισμούς παγκόσμιας εμβέλειας. Διαθέτει ένα πολύ επιτυχημένο σύστημα δημόσιων βιβλιοθηκών, το οποίο είναι από τα καλύτερα του κόσμου, είναι δωρεάν, έχει ποιότητα και όλοι, παιδιά και μεγάλοι έχουν πρόσβαση στη νέα τεχνολογία, μπορούν να παρακολουθήσουν μαγνητοφωνημένες ομιλίες αλλά και βιντεοταινίες εκπαιδευτικού περιεχομένου .
Η Φιλανδία είναι μια χώρα αναγνωστών. Οι Φιλανδοί είναι οι πιο ενθουσιώδεις χρήστες Βιβλιοθηκών παγκοσμίως καθώς 5,5 εκ. άνθρωποι δανείζονται περίπου 68 εκ. βιβλία το χρόνο. Το 2016 ανακηρύχτηκε από τον ΟΗΕ ως το πιο μορφωμένο έθνος του κόσμου. Η Oodi (ΟΔΗ στα ελληνικά), η νέα βιβλιοθήκη, αποτελεί την εσωτερική πλατεία της πόλης του Ελσίνκι που είναι η πόλη της γνώσης. Εκτός από τη βασική της λειτουργία διαθέτει καφετέρια, εστιατόριο, δημόσιο εναλλακτικό κινηματογράφο, οπτικοακουστικό στούντιο ηχογράφησης και τρισδιάστατους εκτυπωτές ώστε οι πολίτες και επιστήμονες να μην απλά καταναλωτές γνώσης.
αντιθετα Στο Δήμο Αγρινίου: Υπάρχει έστω μια σοβαρή πρωτοβουλία ενθάρρυνσης του πολίτη για μάθηση; Ουδέποτε εισήχθη από τη σημερινή Δημοτική Αρχή για συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο θέμα με αντικείμενο τη δημιουργία υποδομών για την εγκύκλια Παιδεία, τη μάθηση, την ανάπτυξη των δεξιοτήτων, ώστε οι πολίτες να είναι ενεργά μέλη της κοινωνίας και να δρουν ως υπεύθυνοι πολίτες. Ποια είναι η συνεργασία του Δήμου Αγρινίου με το Πανεπιστήμιο Πατρών και τα τμήματα που εδρεύουν στο Αγρίνιο για τη σύνδεση της έρευνας με τις παραγωγικές δραστηριότητες της περιοχής μας, την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του τόπου μας; ΚΑΜΜΙΑ!
δ) Πολλαπλές Οικονομίες – Τοπική Ανάπτυξη & εμβληματικές εκδηλώσεις
Η δημιουργική πόλη είναι μια πόλη πολλαπλών οικονομιών. Το σχέδιο «ΜΕΛΒΟΥΡΝΗ 2030» προβλέπει μια ισχυρή και καινοτόμο οικονομία που εδράζεται στην άποψη ότι όλοι οι τομείς είναι σημαντικοί για την οικονομική ευημερία.
Η επιτυχία της Μελβούρνης δεν περιορίζεται μόνο στη συγκέντρωση όλων των επιχειρηματικών, εκπαιδευτικών, ερευνητικών και αναπτυξιακών θυλάκων. Άλλοι θύλακες επίσης όπως ο τουρισμός, ο αθλητισμός, οι τέχνες και ο πολιτισμός συνεισφέρουν σημαντικά στη μετάβασή της σε μια πόλη της γνώσης. Το 2004 η πόλη της Μελβούρνης προσέλκυσε 83.000 επισκέπτες κατά μέσο όρο συνολικά σε καθημερινή βάση, κάτι που μεταφράζεται σε πάνω από 30 εκ. τουρίστες ετησίως. Πολιτιστικές και διεθνείς αθλητικές δραστηριότητες είναι μεταξύ εκείνων των σημαντικών παραγόντων που καθιστούν ελκυστικό προορισμό τη Μελβούρνη. Τέλος, ενώ η Μελβούρνη διαθέτει μια πλούσια και δυναμική αθλητική ζωή είναι ίσως πιο γνωστή ως «πρωτεύουσα της τέχνης και του πολιτισμού» της Αυστραλίας, καθώς φιλοξενεί τεράστιο αριθμό καλλιτεχνών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων που αποτελούν καταλύτες για τη δημιουργικότητα της πόλης και της καινοτόμου εικόνας της στο εσωτερικό και σε διεθνές επίπεδο.
Σε ολόκληρο τον κόσμο οι πόλεις διαδραματίζουν ολοένα και σημαντικότερο ρόλο. Τόσο οι μεγαλύτερες όσο και οι μικρότερες πόλεις προσφέρουν τεράστιες ανεκμετάλλευτες ευκαιρίες για την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας μέσα από την καινοτομία, τις νέες τεχνολογίες, τις σύγχρονες υποδομές, την πολιτισμική ταυτότητα, τη βιοποικιλότητα, το τοπικό παραγωγικό προϊόν, τις υπηρεσίες αλλά κυρίως το τοπικό όραμα και την οργανωμένη δράση. Για παράδειγμα το Τορίνο ως πόλη μεταμορφώνεται σε ένα οικονομικό, επιχειρηματικό πόλο με περισσότερες από 460.000 επιχειρήσεις καταγεγραμμένες.
Κάθε ενδιαφερόμενος επενδυτής που θα πληκτρολογήσει τις λέξεις «invest» και «Torino» στο διαδίκτυο κατευθύνεται σε μια καλοσχεδιασμένη ιστοσελίδα του οργανισμού invest in Torino Piemonte (ITP).
Ο ITP είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός με βασική λειτουργία δωρεάν προσφορά υπηρεσιών στις επιχειρήσεις που εκδηλώνουν ενδιαφέρον να μεταφερθούν ή να επεκταθούν στην περιοχή. Οι υπηρεσίες που παρέχει είναι παροχή οικονομικών δεδομένων, νομικές συμβουλές, κτηματομεσιτικές πληροφορίες, επεξήγηση οικονομικών κινήτρων διευκόλυνση επαφής με τους τοπικούς θεσμούς και τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά κέντρα. Με μια φράση ο οργανισμός αποτελεί ένα “one stop shop” για ιδιώτες και επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται να επενδύσουν στην περιοχή και συμβάλει στην προώθηση της εμπορικής εικόνας της περιοχής. Τα τρία πανεπιστήμια της περιοχής έχουν αναπτύξει σχέσεις εμπιστοσύνης με τον τοπικό επιχειρηματικό χώρο. Αποτέλεσμα ο ρυθμός ανάπτυξης της περιοχής έχει διπλασιαστεί μέσα σε μια πενταετία, η ανεργία στο Τορίνο –Πιεμόντε είναι η μικρότερη στην Ιταλία ενώ κάθε χρόνο ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων μεγαλώνει.
αντιθετα Στο Δήμο Αγρινίου ουδεμία δράση ή πρωτοβουλία ανέπτυξε ή υλοποίησε η σημερινή Δημοτική Αρχή για την αναβάθμιση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και της εμπορικής εικόνας της πόλης. Κανένα βήμα μέχρι σήμερα για τη δημιουργία «Βιοτεχνικού Πάρκου» που έχουν σχεδόν όλες οι μεγάλες αλλά και μικρότερες πόλεις πλέον. Καμία πρωτοβουλία για τη σύνδεση – συμμετοχή του Αγρινίου στα διαπεριφερειακά και διακρατικά Δίκτυα πόλεων και ενώσεων που προβλέπει το άρθρο 219 του Δ.Κ.Κ. Το Γραφείο Επιχειρηματικής Ανάπτυξης έμεινε στα χαρτιά.
Τέλος οι δημιουργικές πόλεις φιλοξενούν εκδηλώσεις μεγάλης προβολής που αντανακλούν σε παγκόσμιο επίπεδο.
αντιθετα Στο Δήμο Αγρινίου δεν υπάρχουν τέτοιες φιλοδοξίες και στοχεύσεις που να υπερβαίνουν τα στενά όρια της περιοχής μας όπως για παράδειγμα θα μπορούσε να είναι ο διεθνής διάπλους της λίμνης Τριχωνίδας, ο οποίος θα είχε αθλητικό αλλά και οικολογικό μήνυμα και θα προσέλκυε αθλητές και επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Αντίθετα έχουμε εκδηλώσεις μαζικής κατανάλωσης, χαμηλού επιπέδου και παρωχημένες, μια διαρκή παρελθοντολογία.
Επειδή μπορεί κάποιος να ισχυρισθεί ότι είναι ανόμοια η σύγκριση του Δήμου Αγρινίου με τις δυνατότητες που έχουν οι αναφερόμενες πιο πάνω ως παραδείγματα μεγαλουπόλεις θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι δράσεις και οι πρωτοβουλίες που αναπτύσσουν οι πόλεις αυτές είναι οι περισσότερες άυλες και έχουν ελάχιστο κόστος. Χρειάζεται απλώς γνώση, φαντασία, όραμα, καινοτόμες ιδέες, πρωτοβουλία και αποφασιστικότητα καθώς και μια Τοπική ηγεσία η οποία μπορεί να ηγηθεί με τη δύναμη των ιδεών της.
Σύντομα οι πολίτες του Αγρινίου θα κληθούν να αξιολογήσουν τη σημερινή Δημοτική Αρχή και η απάντηση είναι βέβαιο ότι θα είναι αρνητική. Έτσι θα ανοίξει επιτέλους ο δρόμος για μια νέα Δημοτική Αρχή με γνώση, όραμα, εμπειρία, φαντασία και μεράκι ώστε να ξεκολλήσει κάποτε τούτος ο τόπος από την υστέρηση και την ελώδη στασιμότητα.
Κλείνοντας θα πρέπει να πούμε ότι και στη χώρα μας παρατηρούνται αξιόλογες καινοτόμες πρωτοβουλίες από Δήμους στους τομείς του περιβάλλοντος, της ενέργειας, των ΤΠΕ και στον αγροδιατροφικό τομέα, όπως για παράδειγμα: το Περιβαλλοντικό Πολιτιστικό Πάρκο στην Ανάβρα Μαγνησίας, το σύστημα παραγωγής πόσιμου νερού στην Κοινότητα Ποσειδωνίας Σύρου, το πράσινο νησί στην κοινότητα Αγίου Ευστρατίου, ο ψηφιακός Δήμος Τρικαίων (E-Trikala), ψηφιακός ξεναγός του Δήμου Άρτας κ.α για τα οποία θα αναφερθώ σε επόμενο άρθρο μου.
